Cieszyńscy bohaterowie - wykład, prezentacja publikacji i inauguracja cyklu

W piątek 21 września w sali Domu Macierzy Ziemi Cieszyńskiej odbył się wykład, pt. Cieszyńscy Kawalerowie Virtuti Militari, połączony z premierą słownika biograficznego Stefana Króla, wydanego w formie elektronicznej oraz papierowej, poświęconego postaciom cieszyńskich Ślązaków – wojskowych, uhonorowanych najwyższym polskim odznaczeniem wojskowym (za czyny dokonane w latach 1914-1921 r.), którzy walnie przyczynili się do odzyskania niepodległości Polski i przynależność do niej naszego regionu. Spotkanie zainaugurowało cykl akcji edukacyjnych Oddziału Polskiego Towarzystwa Historycznego w Cieszynie, pt. „W poszukiwaniu korzeni. Ślązaków cieszyńskich drogi do Polski”, wpisując się w tegoroczne obchody stulecia odzyskania niepodległości.

 


Autor słownika „Kawalerowie Virtuti Militari związani ze Śląskiem Cieszyńskim” Stefan Król oraz prezes Oddziału Wojciech Grajewski, otwierający spotkanie. Fot. Grzegorz Kasztura.

 

Nawiązując do przypadającej tego dnia rocznicy, w czasie spotkania przypomniano, m.in. postacie ochotników tzw. Legionu Śląskiego, który 21 września 1914 roku wyruszył z Cieszyna na front pierwszej wojny światowej by walczyć o Polskę. Warto dodać, iż łącznie liczba śląskich legionistów przekroczyła 600, co nawet przewyższało liczbę legionów wystawionych przez sam Kraków (porównywalny pod względem wielkości, a będący historyczną i duchową stolicą Polski!). W ten sposób niewielki Śląsk Cieszyński wydatnie zadokumentował, iż mimo blisko 600 lat pozostawania poza granicami Polski, łączność z krajem tym i jego narodem.

 

Prezentację publikacji poprzedził wykład autora w formie prezentacji multimedialnej „Cieszyńscy Kawalerowie Virtuti Militari”. Książka Stefana Króla jest zarazem kolejnym, trzecim już tomem serii wydawniczej „Śląsk Cieszyński na przestrzeni wieków”. Autor – ceniony historyk regionalista, zaprezentował różne ciekawostki dotyczące pracy oraz samych poszukiwań, toczonych m.in. w zasobach Centralnego Archiwum Wojskowego w Warszawie Rembertowie.

 

Opracowane przez Stefana Króla biogramy lokalnych bohaterów (z którymi zapoznać się można na stronie www.cieszynscybohaterowie.pl), składają się z dwóch części. Pierwsza to zwięzły życiorys postaci, zaś drugą stanowi pełny opis nagrodzonego czynu, zawarty w uzasadnieniu wystąpienia o nadanie Virtuti Militari, odnaleziony przez autora w zasobach CAW (w Kolekcji Orderu Virtuti Militari bądź w Kolekcji Generałów i Osobistości). Druga to opisy czynów bojowych, które językiem żywym świadków ówczesnych wydarzeń przybliżają m.in.: bitwy Legionów Polskich, udział Polaków u boku armii włoskiej w bojach z Austriakami, walki polsko-ukraińskie, wojnę polsko-bolszewicką, zbrojne przejęcie władzy przez Polaków w garnizonie cieszyńskim w nocy z 31 października na 1 listopada 1918 roku i odparcie najazdu czeskiego na Śląsk Cieszyński w styczniu 1919 roku.

 

Wydaje się, że właśnie przytoczone w książce epizody z walk czeską agresją mogą być szczególnie interesujące dla czytelników z innych regionów Polski, gdzie wiedza na temat tego tragicznego konfliktu zbrojnego jest stosunkowo niewielka. Tymczasem za walki z Czechami kawalerami VM zostali: Franciszek Ćwiękała (okładkę książki zdobią Krzyż VM V kl. i Krzyż za Obronę Śląska I kl., którymi został odznaczony), Józef Figna, Eugeniusz Godziejewski, Cezary Haller (pośmiertnie), Bolesław Mikołaj Jatelnicki (Jacyna-Jatelnicki), Bronisław Kawałkowski, Wacław Klinke (pośmiertnie), Ryszard Konopka, Ferdynand Kotas (pośmiertnie), Franciszek Ksawery Latinik, Emil Marcin Machalica, Władysław Mielnik, Franciszek Palarczyk, Paweł Probosz (pośmiertnie), Stanisław Skwarczyński, Stanisław Springwald. W aneksie zawarto ponadto biogramy Karola Czichowskiego (zapisywany także jako Czychowsky, Cichowski) oraz Emila Gołogórskiego, odznaczonych Krzyżem za Obronę Śląska I kl.

 

Publikacja naukowa, recenzowana przez dr Michaela Morys-Twarowskiego oraz Grzegorza Kaszturę, jest pierwszym z planowanych trzech tomów wydawnictwa, pt. „Kawalerowie Virtuti Militari związani ze Śląskiem Cieszyńskim”. Jej powstanie było możliwe m.in. dzięki dofinansowaniu ze środków Muzeum Historii Polski w Warszawie w ramach Programu „Patriotyzm Jutra”, dzięki czemu jest ona dostępna również w postaci dedykowanej strony internetowej (www.cieszynscybohaterowie.pl). Jej w postaci tradycyjnej możliwe było dzięki współpracy cieszyńskiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Historycznego z Cieszyńskim Klubem Hobbystów i uzyskanej dotacji Powiatu Cieszyńskiego.

 

Warto podkreślić, iż spotkanie w Domu Macierzy cieszyło się znacznym zainteresowaniem. Wśród blisko pięćdziesięciu gości, reprezentowani byli szeroko przedstawiciele miejscowego społeczeństwa, w tym członkowie władz samorządowych, m.in.: przewodniczący Rady Powiatu Ludwik Kuboszek, burmistrz Cieszyna Ryszard Macura, zastępca burmistrza Aleksander Cierniak, wójt gminy Hażlach Grzegorz Sikorski, radni powiatowi Andrzej Łukasiak i Krzysztof Neścior, radna Miasta Cieszyna Janina Cichomska, przewodniczący Społecznemu Komitetowi Odbudowy Pomnika Legionistów w Cieszynie Zbigniew Cichomski, pierwszy starosta cieszyński Andrzej Georg, wiceprezes Zarządu Głównego Macierzy Ziemi Cieszyńskiej Bronisław Brudny,  twórca i kierownik cieszyńskiego Muzeum Drukarstwa Karol Franek, przewodniczący Sekcji Historii Regionu przy Zarządzie Głównym Polskiego Związku Kulturalno-Oświatowego dr inż. Stanisław Gawlik, dyrektor Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej w Bielsku-Białej Anna Niemiec-Warzecha, dyrektor Biblioteki Miejskiej w Cieszynie Izabela Kula, kierownik cieszyńskiej Filii Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej w Bielsku-Białej Agata Chromik, wiceprezes spółki „Interfon” Ewa Tomala oraz phm. Tomasz Głasek z Hufca Ziemi Cieszyńskiej ZHP oraz Anna Szczypka-Rusz, wnuczka pochodzącego ze Zbytkowa mjr. Józefa Płonki, jednego z przedstawionych w książce kawalerów Virtuti Militari. Władze cieszyńskiego Oddziału PTH reprezentowali: prezes Oddziału Wojciech Grajewski oraz skarbnik Oddziału, zastępca redaktora naczelnego „Pamiętnika Cieszyńskiego”, Wojciech Święs oraz członek zarządu Oddziału Grzegorz Kasztura. Wszystkim obecnym – także członkom redakcji „Głosu Ludu” i portalu Ox.pl, dziękujemy za przybycie, a autorowi publikacji serdecznie gratulujemy!

 

Książka będzie wkrótce dostępna w Muzeum 4 Pułku Strzelców Podhalańskich w Cieszynie (kontakt: Krzysztof Neścior, tel. 604 833 667). Można ją także zamawiać wysyłkowo w Cieszyńskim Klubie Hobbystów (kontakt: Stefan Król, e-mail: krolstefan@onet.eu). Cena egzemplarza wynosi 30 zł (plus ewentualne koszty wysyłki listem poleconym).

 


 

Wykład, jak i wydanie elektroniczne słownika „Kawalerów...”, są częścią projektu „W poszukiwaniu korzeni. Ślązaków cieszyńskich drogi do Polski”. W jego ramach Oddział PTH w Cieszynie realizuje m.in.: wykłady otwarte, warsztaty i żywe lekcje historii skierowane do dzieci oraz grę miejską dla cieszyńskiej młodzieży.


Wojciech Grajewski, Grzegorz Kasztura


Fotorelacje i materiały prasowe:

https://wiadomosci.ox.pl/oznaczenie-virtuti-militari-dla-mieszkancow-slaska-cieszynskiego-foto,53780 

https://wiadomosci.ox.pl/poczet-kawalerow-virtuti-militari-zdobadz-ksiazke,53809

http://gazetacodzienna.pl/artykul/kultura/cieszynscy-bohaterowie-wyklad-prezentacja-publikacji-i-inauguracja-cyklu

Komentarze