Cieszyńscy bohaterowie - wykład, prezentacja publikacji i inauguracja cyklu
W piątek 21 września w sali Domu Macierzy Ziemi Cieszyńskiej odbył się wykład, pt. Cieszyńscy Kawalerowie Virtuti Militari, połączony z premierą słownika biograficznego Stefana Króla, wydanego w formie elektronicznej oraz papierowej, poświęconego postaciom cieszyńskich Ślązaków – wojskowych, uhonorowanych najwyższym polskim odznaczeniem wojskowym (za czyny dokonane w latach 1914-1921 r.), którzy walnie przyczynili się do odzyskania niepodległości Polski i przynależność do niej naszego regionu. Spotkanie zainaugurowało cykl akcji edukacyjnych Oddziału Polskiego Towarzystwa Historycznego w Cieszynie, pt. „W poszukiwaniu korzeni. Ślązaków cieszyńskich drogi do Polski”, wpisując się w tegoroczne obchody stulecia odzyskania niepodległości.
 |
| Autor słownika „Kawalerowie Virtuti Militari związani ze Śląskiem Cieszyńskim” Stefan Król oraz prezes Oddziału Wojciech Grajewski, otwierający spotkanie. Fot. Grzegorz Kasztura. |
Nawiązując do przypadającej tego dnia rocznicy, w czasie spotkania przypomniano, m.in. postacie ochotników tzw. Legionu Śląskiego, który 21 września 1914 roku wyruszył z Cieszyna na front pierwszej wojny światowej by walczyć o Polskę. Warto dodać, iż łącznie liczba śląskich legionistów przekroczyła 600, co nawet przewyższało liczbę legionów wystawionych przez sam Kraków (porównywalny pod względem wielkości, a będący historyczną i duchową stolicą Polski!). W ten sposób niewielki Śląsk Cieszyński wydatnie zadokumentował, iż mimo blisko 600 lat pozostawania poza granicami Polski, łączność z krajem tym i jego narodem.
Prezentację publikacji poprzedził wykład autora w formie prezentacji multimedialnej „Cieszyńscy Kawalerowie Virtuti Militari”. Książka Stefana Króla jest zarazem kolejnym, trzecim już tomem serii wydawniczej „Śląsk Cieszyński na przestrzeni wieków”. Autor – ceniony historyk regionalista, zaprezentował różne ciekawostki dotyczące pracy oraz samych poszukiwań, toczonych m.in. w zasobach Centralnego Archiwum Wojskowego w Warszawie Rembertowie.
Opracowane przez Stefana Króla biogramy lokalnych bohaterów (z którymi zapoznać się można na stronie
www.cieszynscybohaterowie.pl), składają się z dwóch części. Pierwsza to zwięzły życiorys postaci, zaś drugą stanowi pełny opis nagrodzonego czynu, zawarty w uzasadnieniu wystąpienia o nadanie Virtuti Militari, odnaleziony przez autora w zasobach CAW (w Kolekcji Orderu Virtuti Militari bądź w Kolekcji Generałów i Osobistości). Druga to opisy czynów bojowych, które językiem żywym świadków ówczesnych wydarzeń przybliżają m.in.: bitwy Legionów Polskich, udział Polaków u boku armii włoskiej w bojach z Austriakami, walki polsko-ukraińskie, wojnę polsko-bolszewicką, zbrojne przejęcie władzy przez Polaków w garnizonie cieszyńskim w nocy z 31 października na 1 listopada 1918 roku i odparcie najazdu czeskiego na Śląsk Cieszyński w styczniu 1919 roku.
Wydaje się, że właśnie przytoczone w książce epizody z walk czeską agresją mogą być szczególnie interesujące dla czytelników z innych regionów Polski, gdzie wiedza na temat tego tragicznego konfliktu zbrojnego jest stosunkowo niewielka. Tymczasem za walki z Czechami kawalerami VM zostali: Franciszek Ćwiękała (okładkę książki zdobią Krzyż VM V kl. i Krzyż za Obronę Śląska I kl., którymi został odznaczony), Józef Figna, Eugeniusz Godziejewski, Cezary Haller (pośmiertnie), Bolesław Mikołaj Jatelnicki (Jacyna-Jatelnicki), Bronisław Kawałkowski, Wacław Klinke (pośmiertnie), Ryszard Konopka, Ferdynand Kotas (pośmiertnie), Franciszek Ksawery Latinik, Emil Marcin Machalica, Władysław Mielnik, Franciszek Palarczyk, Paweł Probosz (pośmiertnie), Stanisław Skwarczyński, Stanisław Springwald. W aneksie zawarto ponadto biogramy Karola Czichowskiego (zapisywany także jako Czychowsky, Cichowski) oraz Emila Gołogórskiego, odznaczonych Krzyżem za Obronę Śląska I kl.
Publikacja naukowa, recenzowana przez dr Michaela Morys-Twarowskiego oraz Grzegorza Kaszturę, jest pierwszym z planowanych trzech tomów wydawnictwa, pt. „Kawalerowie Virtuti Militari związani ze Śląskiem Cieszyńskim”. Jej powstanie było możliwe m.in. dzięki dofinansowaniu ze środków Muzeum Historii Polski w Warszawie w ramach Programu „Patriotyzm Jutra”, dzięki czemu jest ona dostępna również w postaci dedykowanej strony internetowej (
www.cieszynscybohaterowie.pl). Jej w postaci tradycyjnej możliwe było dzięki współpracy cieszyńskiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Historycznego z Cieszyńskim Klubem Hobbystów i uzyskanej dotacji Powiatu Cieszyńskiego.
Warto podkreślić, iż spotkanie w Domu Macierzy cieszyło się znacznym zainteresowaniem. Wśród blisko pięćdziesięciu gości, reprezentowani byli szeroko przedstawiciele miejscowego społeczeństwa, w tym członkowie władz samorządowych, m.in.: przewodniczący Rady Powiatu Ludwik Kuboszek, burmistrz Cieszyna Ryszard Macura, zastępca burmistrza Aleksander Cierniak, wójt gminy Hażlach Grzegorz Sikorski, radni powiatowi Andrzej Łukasiak i Krzysztof Neścior, radna Miasta Cieszyna Janina Cichomska, przewodniczący Społecznemu Komitetowi Odbudowy Pomnika Legionistów w Cieszynie Zbigniew Cichomski, pierwszy starosta cieszyński Andrzej Georg, wiceprezes Zarządu Głównego Macierzy Ziemi Cieszyńskiej Bronisław Brudny, twórca i kierownik cieszyńskiego Muzeum Drukarstwa Karol Franek, przewodniczący Sekcji Historii Regionu przy Zarządzie Głównym Polskiego Związku Kulturalno-Oświatowego dr inż. Stanisław Gawlik, dyrektor Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej w Bielsku-Białej Anna Niemiec-Warzecha, dyrektor Biblioteki Miejskiej w Cieszynie Izabela Kula, kierownik cieszyńskiej Filii Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej w Bielsku-Białej Agata Chromik, wiceprezes spółki „Interfon” Ewa Tomala oraz phm. Tomasz Głasek z Hufca Ziemi Cieszyńskiej ZHP oraz Anna Szczypka-Rusz, wnuczka pochodzącego ze Zbytkowa mjr. Józefa Płonki, jednego z przedstawionych w książce kawalerów Virtuti Militari. Władze cieszyńskiego Oddziału PTH reprezentowali: prezes Oddziału Wojciech Grajewski oraz skarbnik Oddziału, zastępca redaktora naczelnego „Pamiętnika Cieszyńskiego”, Wojciech Święs oraz członek zarządu Oddziału Grzegorz Kasztura. Wszystkim obecnym – także członkom redakcji „Głosu Ludu” i portalu Ox.pl, dziękujemy za przybycie, a autorowi publikacji serdecznie gratulujemy!
Książka będzie wkrótce dostępna w Muzeum 4 Pułku Strzelców Podhalańskich w Cieszynie (kontakt: Krzysztof Neścior, tel. 604 833 667). Można ją także zamawiać wysyłkowo w Cieszyńskim Klubie Hobbystów (kontakt: Stefan Król, e-mail: krolstefan@onet.eu). Cena egzemplarza wynosi 30 zł (plus ewentualne koszty wysyłki listem poleconym).
